Motivasyon motiften geliyor (imiş). Motif kelimesinden… Motivasyon, motif kelimesinden çok daha yeni ve temeli “motif” (En. motive). İngilizce yazılışının bizim dildeki haline uyanmak gerekirdi normalde. İlginç… Şu nedenle ilginç: Türkçe sözlüklere sorarsanız motif, “yan yana gelerek bir bezeme işini oluşturan ve kendi başlarına birer birlik olan ögelerden her biri” ya da “konuya özellik kazandıran ögelerden her biri…” Bu tanımlarda herhangi bir hareket, —bir devinim— var mı?
Oysa, motif de hareket kökünden geliyor (imiş) özünde… Türkçesiyle de ilgili olduğu muhakkak elbette ama kavramın bir hareket kabiliyeti yok sanki. Kafada bir kıvılcım çakma, bir şeyleri uyandırma unsuru eksik — ya da, işte, bana öyle geliyordu.
Eski Fransızca’da motif (İng. moving), Eski Latince’de motivus (İng. moving, impelling), Latince motus, movere, falan… Hepsi hareket etmekle alâkalı. Move… Movement… Aynı suyun damlacıkları… 1
Kendi kendini tekrar etmenin de bir çeşit hareketle ilgisi olduğu doğru olabilir. Ancak fiilen “hareket etmekle” bir ilgisi yok tabii ki. Olduğu gibi durmak, daha çok. Olduğu yerde… Kendi dalgaboyunu tekrarla birden fazla yerde olmak (durmak) aynı anda ve bir desen oluşturmak. Gibi… Desen’e hiç girmeyelim.
Eh, kendini motive eden de tam olarak kendini bir konuda harekete geçmeye teşvik eden demek oluyor — bir konuda bir şeyler yapmayı arzu etmek… Gaza gelmek değilse de kendini gaza getirmek… Anlamlı.
Anlamlı ama eşyanın ataletine aykırı diğer yandan, Termodinamiğe göre.
Eşyanın…
Dipnot
- Online Etymology Dictionary: Bkz. Motive kelimesi ↩